Μέχρι το 1912 και για πολύ χρόνο μετά απ' αυτόν, τα εμπορεύματα έρχονταν και έφευγαν από την Ήπειρο ακτοπλοϊκώς. Το λιμάνι της Πρέβεζας δέχονταν τον κύριο όγκο των εμπορευμάτων, ενώ ακόμα η πλοϊμότητα του Λούρου επέτρεπε στα καΐκια να φτάνουν μέχρι την Πέτρα , στις αποθήκες της οποίας φόρτωναν και ξεφόρτωναν εμπορεύματα. Ήταν βέβαια ολόκληρη περιπέτεια να φτάσουν ή να φύγουν τα εμπορεύματα από τα Γιάννινα, ιδιαίτερα στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα, που οι συγκοινωνίες ήταν πολύ σημαντικό πρόβλημα, αλλά οι δαιμόνιοι έμποροι και βιοτέχνες των Ιωαννίνων τα κατάφερναν.

Η άνθιση του εμπορίου και της βιοτεχνίας στα Γιάννινα σημειώθηκε στα χρόνια του Αλή Πασά, όταν η πόλη βγήκε από την αφάνειά της και δικτυώθηκε με την Ευρώπη, άλλωστε την εποχή αυτή, ιδρύθηκαν πολλά προξενεία στην πρωτεύουσα της Ηπείρου, τα οποία συνέβαλα αποφασιστικά στις εμπορικές συναλλαγές της Ηπείρου και κυρίως των Ιωαννίνων, με τις αγορές της Ευρώπης. Από την εποχή του Αλή, είχαν δημιουργηθεί οι συνθήκες αστικοποίησης της πόλης. Το εμπόριο και η βιοτεχνία βρήκαν κατάλληλο έδαφος και με μικρές διακυμάνσεις ευδοκίμησαν μέχρι την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Τα καλά σχολεία της πόλης και οι επαφές των ταξιδιωτών εμπόρων, που με τα καραβάνια τους έφταναν παντού, άλλαξαν την αγροτική οικονομία της περιοχής και βλέπουμε την αλλαγή να σημειώνεται στον τρόπο ζωής των κατοίκων της πόλης, όταν δημιουργούνται μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις και βιοτεχνίες σημαντικών για την εποχή προδιαγραφών.

Η αστικοποίηση, το εμπόριο, η βιοτεχνία, οι εισαγωγές εξαγωγές, οι δρόμοι που αρχίζουν να γίνονται, οι μεταφορές και τα καραβάνια, τα σινάφια, το ταχυδρομείο και οι μεταφορές θαλάσσης, είναι μερικά βασικά στοιχεία που άλλαξαν ριζικά τις συνθήκες ζωής στην πόλη της Παμβώτιδας.

Ήταν λοιπόν, σπουδαίος και σημαντικός παράγοντας το εμπόριο για τον τόπο και μπορούμε να πούμε ότι συνέλαβε αποφασιστικά στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας, αφού ήταν κυρίως σε χέρια Ελλήνων, ενώ σημαντικό τμήμα του ήταν στα χέρια της Ισραηλιτικής Κοινότητας.

Η πόλη μέχρι το 1913, ήταν ένα από τα πλέον σημαντικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία σχεδίαζε τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα, τη σιδηροδρομική της σύνδεση με το Μοναστήρι. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την εποχή αυτή, πλην της ωρίμανσης του εμπορικού κόσμου, πλην των δεκάδων κορυφαίων εμπόρων που δημιούργησε, ότι εκπροσωπείται από δύο πολύ σημαντικές μορφές: τον Γεώργιο Σταύρου και τον Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο, ενώ όπως όλοι γνωρίζουν, είναι αναρίθμητοι οι μεγάλοι δωρητές και ευεργέτες, δημιουργοί οικονομικών θαυμάτων, στις χώρες της διασποράς του Ελληνισμού.

Η πόλη μετά την απελευθέρωσή της έχασε τη σημασία της και έγινε μια μικρή τυπική χώρα στα σύνορα πλέον του Ελληνικού κράτους παρ' όλα αυτά, ο εμπορικός κόσμος, που ήταν ακόμα σε κατάσταση άνθισης, οργανώνεται και το 1919, ιδρύεται το "Εμπορικόν και Βιομηχανικόν Επιμελητήριον Ιωαννίνων", το οποίο είναι από τα αρχαιότερα της χώρας.

Η παρουσία του Επιμελητηρίου είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα χρόνια που ακολουθούν την ίδρυσή του και αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο, πάνω στον οποίο στηρίχθηκε η οικονομική ανάκαμψη της περιοχής και φυσικά η ανάκαμψη του εμπορικού κόσμου μέχρι το 1940. Με την εισβολή των Ιταλογερμανών στην περιοχή όλα σταμάτησαν και η πόλη έπεσε σε μαρασμό και σε λήθαργο, από τον οποίο ουδέποτε κατάφερε να συνέλθει εξαιτίας της αδιαφορίας που επέδειξε το κράτος προς την περιοχή.

Όσες προσπάθειες έγιναν, βασίστηκαν στην ιδιωτική πρωτοβουλία, με πάρα πολλές δυσκολίες. Δυστυχώς αποτέλεσμα αυτής της αδιαφορίας ήταν να φτάσει η Ήπειρος στην τελευταία θέση της Ελλάδας, στην τελευταία θέση της Ευρώπης, ελπίζοντας πάντοτε στην ανάκαμψη.

(Από τον Πρόλογο του Λευκώματος: "1919-1999: 80 ΧΡΟΝΙΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ")

Για περισσότερες πληροφορίες στο Δήμο Ιωαννιτών: www.ioannina.gr